سود و زیان انباشته یک شاخص مالی مهم است که عملکرد کسب‌وکارها را در دوره زمانی مشخصی نمایش می‌دهد. این صورت مالی به سهام‌داران ارائه می‌شود تا از سود خالص شرکت، بعد از پرداخت سود سهام، اطلاع داشته باشند. در این مقاله از مجله حساب رایان حساب سود و زیان انباشته را از جوانب مختلف بررسی می‌کنیم، پس اگر می‌خواهید با این صورت مالی آشنایی لازم را به دست آورید، تا پایان با ما همراه باشید.
حساب سود و زیان انباشته چیست؟
این حساب در تمام شرکت‌ها، چه سهامی و چه غیرسهامی، به عنوان یک صورت مالی دیده می‌شود. حساب سود و زیان انباشته نوعی حساب دائمی است که سود و زیان سالانه یک کسب‌وکار نمایش می‌دهد، اما ماهیت آن خنثی است و ممکن است در طول یا پایان دوره مالی بدهکار یا بستانکار باشد. این حساب به نام‌های سرمایه انباشته، سود انباشته و مازاد کسب‌شده نیز شناخته می‌شود.
سود انباشته چیست؟
سود خالصی که پس از پرداخت سود سهام به سهام‌داران باقی می‌ماند، سود انباشته کسب‌وکار به حساب می‌آید. این سودها می‌توانند از ابتدای تأسیس شرکت یا سازمان در بین سهام‌داران تقسیم نشوند و پس‌انداز گردند یا به منظور محافظت و توسعه عملیات‌های سودآور برای کسب‌وکار مورد استفاده قرار گیرند.
تصمیم‌گیری درباره نحوه استفاده از سود انباشته می‌تواند به عهده سهام‌داران یا مدیریت شرکت باشد. در هر حال، سهام‌داران مالکان اصلی شرکت هستند و می‌توانند تصمیمات مدیریت را با کسب اکثریت آرای مورد تأیید به چالش بکشند.
تفاوت سود انباشته و اندوخته
سود اندوخته و انباشته تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند. تفاوت این دو نوع سود، در مجموع، به محل احتساب آنها برمی‌گردد. محل احتساب سود انباشته هزینه‌های جاری شرکت است، در حالی که محاسبه سود اندوخته از محل کسر زیان انباشته سنوات پیشین کسب‌وکار انجام می‌پذیرد.
زیان انباشته چیست؟
این اصطلاح به زیان‌هایی که شرکت در دوره‌های مالی گذشته داشته است، اشاره می‌کند. به این معنی که اگر زیان‌های وارده موجب مانده بدهکار شود، شرکت زیان انباشته خواهد داشت. از آنجایی که زیان انباشته نقش کاهنده دارد، در چنین شرایطی مانده حقوق سهام‌داران، از قبیل سرمایه و سرمایه پرداخت‌شده، کاهش می‌یابد.
اشاره به این نکته لازم است که اگر زیان انباشته معادل نصف سرمایه کسب‌وکار باشد، لازم است مدیران و مجمع عمومی جلسه‌ای با موضوع انحلال یا بقای شرکت تشکیل دهد. در صورت تصمیم به بقای کسب‌وکار، میزان سرمایه کسب‌وکار به میزان سرمایه در دسترس کاهش داده خواهد شد.
تفاوت سود و زیان انباشته و سنواتی
سود و زیان جاری نتایج فعالیت‌های عملیاتی و غیرعملیاتی سال جاری را دربر می‌گیرد، اما سود و زیان انباشته علاوه بر سود و زیان سال مالی کنونی، شامل مجموع سود و زیان سال‌های پیش، تعدیلات سنواتی، تجدید ارزیابی و غیره می‌گردد. در واقع، سود و زیان انباشته به نتیجه فعالیت‌های عملیاتی و غیرعملیاتی کسب‌وکار از بدو تأسیس تا اکنون اشاره می‌کند.
کاربرد حساب سود و زیان انباشته
سود انباشته در کسب‌وکارهای با چشم‌انداز رشد برای توسعه در نظر گرفته می‌شود. اما از سود انباشته برای کاربردهای دیگری هم می‌توان استفاده کرد که در پایین به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
- سود انباشته به عنوان سود سهام در نظر گرفته شود و در میان سهام‌داران توزیع گردد.
- سود انباشته برای افزایش ظرفیت تولید یا تولید محصولات و یا فرصت‌های شغلی جدید مورد استفاده قرار گیرد.
- سود انباشته برای پرداخت بدهی‌ها و وام‌های کسب‌وکار استفاده شود.
- سود انباشته برای خریداری سهام‌های بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.
باید بگوییم که در نهایت این مدیریت شرکت است که درباره نحوه استفاده از سود انباشته تصمیم‌گیری می‌کند. به این معنی که تصمیم‌گیرنده اصلی در مورد حفظ یا تقسیم سود در میان سهام‌داران مدیریت کسب‌وکار است.
جایگاه حساب سود و زیان انباشته در صورت‌های مالی
صورت‌های مالی نقش مهمی در ارائه تصویری مطلوب از سلامت مالی شرکت به عهده دارند. هرچند که حساب سود و زیان انباشته، به عنوان نوعی از صورت سود و زیان کسب‌وکارها، یک صورت مالی اصلی به حساب نمی‌آید، اما جایگاه ویژه‌ای در صورت‌های مالی دارد. این صورت توانایی و قدرت تصمیم‌گیری کسب‌وکار شما را برای ردیابی سود انباشته و جذب منابع مالی خارجی بیشتر افزایش می‌دهد.
در این صورت مالی تغییرات حقوق صاحبان سهام به صورت روشن و شفاف مشخص می‌گردد. علاوه بر این، هرگونه تغییر در سرمایه، هم افزایش و هم کاهش، در حساب سود و زیان انباشته ثبت و شفاف‌سازی می‌شوند. به همین دلیل، حساب سود و زیان انباشته با استفاده از اصول پذیرفته‌شده حسابداری تهیه و کنترل می‌گردد.
نحوه محاسبه سود و زیان انباشته
با توجه به اهمیت بالای این حساب، لازم است دقت کافی را در محاسبه آن داشته باشید. توجه کنید که نتیجه مثبت باشد یا منفی یا افزایشی باشد یا کاهشی، باید از یک فرمول برای محاسبه سود و زیان انباشته شرکت استفاده کنید.
سود انباشته = سود انباشته ابتدائی دوره + خالص سود و زیان – سود سهام نقدی – سود سهم
همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، این صورت مالی در ماهیت خود خنثی است، چون قطعیتی در بستانکار یا بدهکار بودن حساب وجود ندارد. این نکته را در نظر داشته باشید که سود و زیان انباشته کسب‌وکارها همیشه مثبت نیست. شاید در دوره مالی خاصی میزان زیان‌های خالص از سود انباشته آن دوره بیشتر باشد. علاوه بر این، اگر توزیع سود سهام بر تراز سود و زیان فزونی داشته باشد، احتمالاً حساب مالی را منفی خواهد کرد.
نحوه ثبت حساب سود و زیان
محاسبه سود انباشته به این صورت است که قبل از هر کاری باید بدهی‌های شرکت را از دارائی‌های آن کسر کنید. به این صورت حقوق سهام‌داران را محاسبه خواهید کرد. در مرحله بعد، در ترازنامه به دنبال اقلام خط سهام عادی بگردید، مجموع حقوق سهام‌داران را بردارید و عدد خط سهام عادی را کسر نمایید.
اکنون سود انباشته را خواهید داشت. عدد این حساب سرمایه‌ای را نشان می‌دهد که کسب‌وکار شما در جریان فعالیت خود به دست آورده و آن را حفظ کرده است.
نحوه بستن حساب سود و زیان انباشته
در حسابداری، وقتی که صحبت از بستن حساب‌ها به میان می‌آید، یعنی مانده هر حساب صفر می‌گردد، چون تمام حساب‌های هزینه و درآمد پاک می‌شوند. در پایان سال مالی، مانده حساب‌های سود و زیان نیز به ترازنامه انتقال داده می‌شود.
حسابداران کسب‌وکارها باید توجه کنند که پس از بستن دفاتر سال مالی، دیگر ورودی‌ای برای آن دوره نباید صورت پذیرد. پس باید پیش از بستن حساب‌ها نسبت به صحت تمام جزئیات اطمینان حاصل کنید. توجه داشته باشید که تمام حساب‌های درآمدها و هزینه‌ها به عنوان سود انباشته بسته می‌شوند، پس توصیه می‌کنیم ابتدا با استفاده از CPA کلیه رویه‌های حسابداری را مرور کنید و سپس برای بستن حساب‌ها اقدام کنید.
مالیات سود و زیان انباشته
مالیات یکی از مواردی است که تمام کسب‌وکارها از نظر قانونی ملزم به پرداخت آن هستند. در نظر داشته باشید که سود و زیان انباشته بر مالیات شرکت شما اثرگذار خواهد بود. در ادامه به اختصار در این باره صحبت خواهیم کرد.
زیان انباشته در اظهارنامه مالیاتی
وقتی که اظهارنامه عملکرد را پر می‌کنید، با جدولی به نام استهلاک زیان سنواتی روبه‌رو میشوید که به منظور ثبت زیان انباشته تعبیه شده است. حساب سود و زیان در این جدول ثبت می‌شود و به طور مستقیم بر محاسبه مالیات سال مالی تأثیر دارد.
تأثیر سود و زیان انباشته در مالیات
باید به این نکته نیز اشاره کنیم که ارتباط مستقیمی در میان محاسبه میزان مالیات سال مالی و زیان سنواتی وجود دارد. بنابراین، زیان انباشته، پس از تأیید ممیز مالیاتی، از سود سال یا سال‌های مالی بعد تفریق می‌شود و در برگ تشخیص دارائی به ثبت می‌رسد.
نکات حساب سود و زیان انباشته
در هنگام صحبت درباره حساب سود و زیان انباشته، ممکن است سؤالات مختلفی برایتان پیش آید. در این بخش چند سؤال و نکته مهم را با شما در میان می‌گذاریم.
آیا سود انباشته در حقوق سهام‌داران است؟
بله، سود انباشته گونه‌ای از حقوق سهام‌داران به شمار می‌آید. به همین دلیل است که در ترازنامه باید در بخش حقوق سهام‌داران درج گردد. البته سود انباشته، به خودی خود، نوعی دارائی محسوب نمی‌شود، لیکن برای انواع مختلفی از سرمایه‌گذاری می‌توان از آن بهره برد.
چه زمانی باید سود انباشته به‌روزسانی شود؟
در طول سال‌های مختلف میزان درآمد، سود سهام و غیره تغییر می‌کند، پس طبیعی است که میزان سود انباشته نیز تغییر یابد. بنابراین، سود انباشته باید در پایان هر سال مالی به‌روزرسانی گردد.
تفاوت میان سود انباشته و درآمد چیست؟
در هنگام ارزیابی سلامت مالی کسب‌وکار هم سود انباشته و هم درآمد در نظر گرفته می‌شوند. با وجود این، اصطلاحات یادشده مفاهیم متفاوتی را در حسابداری منتقل می‌کنند. درآمد به میزان پولی گفته می‌شود که کسب‌وکار، پیش از کسر هزینه‌های عملیاتی و سربار، در یک دوره مالی تولید کرده است. اما سود انباشته شرکت برای بهره‌برداری‌های آینده حفظ می‌شود.
سود انباشته نسبت به ارزش بازار چیست؟
این نوع سود در دوره‌های زمانی بلندمدت‌تر، که عموماً شامل چند سال می‌شود، محاسبه می‌گردد. در واقع، سود انباشته نسبت به ارزش بازار برای ارزیابی تغییر قیمت سهام در مقایسه با سود خالص باقیمانده از کسب‌وکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، این سود عاملی کلیدی در سنجش موفقیت کسب‌وکار در بهره‌برداری از سود انباشته به حساب می‌آید.
کلام آخر
حساب سود و زیان انباشته، هرچند که یکی از صورت‌های مالی اصلی نیست، اما نقش به‌سزایی در ارائه تصویری شفاف از امور مالی کسب‌وکارها ایفا می‌کند. بنابراین، لازم است در محاسبه آن دقت کافی را داشته باشید و جوانب مختلف آن را مدنظر قرار دهید. در این مقاله از مجله حساب رایان سود و زیان انباشته را از جوانب مختلفی مورد بررسی قرار دادیم. با توجه به اینکه امور مالی و حسابداری پیچیدگی‌ها و جزئیات خاص خود را دارند، خوشحال می‌شویم شما هم تجربه و نظرات خودتان را با ما و سایر مخاطبان در میان بگذارید. نظرات شما تأثیری سازنده بر بهبود مقالات ما نیز خواهند داشت.
