یکی از گزارش‌های صورت‌های مالی شرکت‌ها صورت سود و زیان جامع است. می‌توان گفت به نوعی صورت سود و زیان خلاصه شده یک شرکت است. شرکت یا کسب‌وکار درآمدها و هزینه‌های تولید محصول یا ارائه خدمات را در صورت سود و زیان گزارش می‌دهد. هدف انتشار صورت‌های مالی، ارزیابی فعالیت شرکت و مدیرانش توسط استفاده‌کنندگان این اطلاعات است و هدف فعالیت یک شرکت بدون توجه به نوع فعالیت آن (تولیدی، سرمایه‌گذاری یا خدماتی) کسب درآمد و سود برای سهامداران است، کسب‌وکارها موظف به انتشار گزارش سود و زیان جامع خود هستند.
صورت سود و زیان جامع چیست؟
صورت سود و زیان جامع تغییر در ارزش دارایی‌های خالص شرکت از منابع غیرمالک در یک دوره خاص است. سود و زیان جامع شامل درآمد خالص و درآمد تحقق‌نیافته است. درآمد تحقق‌نیافته می‌تواند سود و یا زیان تحقق‌نیافته برای مثال، ابزارهای مالی پوششی، مشتق و سود یا زیان معاملات ارز خارجی باشد. درآمد جامع نمای کاملی از درآمد یک شرکت ارائه می‌دهد که ممکن است برخی از آنها به طور کامل در صورت سود و زیان درج نشده باشد.
هدف از تهیه صورت سود و زیان جامع
گزارش سود و زیان جامع میزان توانایی سازماندهی فروش، مدیریت مخارج و درآمد شرکت را به ما نشان می‌دهد. صورت سود و زیان بر پایه اصول حسابداری چیده شده و شامل شناسایی درآمد، تطابق و اقلام تعهدی است که آن را از صورت جریان‌های مالی متفاوت می‌سازد.
صورت سود و زیان جامع در یک شرکت در یک بازه زمانی یا به مدت یک ماه یا سه ماه و یا پس از یک سال مالی سود و زیان شرکت را به تصویر می‌کشد.
اصلی‌ترین دسته‌بندی که می‌توان در صورت سود و زیان مالی یافت عبارتند از:
- درآمد (یا فروش)
- هزینه اقلام فروخته‌شده (یا هزینه فروش)
- مخارج عمومی و اداری
- بازاریابی و تبلیغات
- فناوری، تحقیقات و توسعه‌ها
- بهره
- مالیات
- درآمد خالص
بررسی اهمیت و ضرورت گزارش سود و زیان جامع در ایران
آگاهی از تمامی جنبه‌های عملکرد مالی واحد تجاری در طی یک دوره ضرورت دارد و علت آن این است که استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی جهت تصمیم‌گیری به این اطلاعات نیاز دارند. پس لازم است تمامی درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده در طی دوره ملاحظه شود.
به منظور تحقق این هدف، کمیته تدوین رهنمودهای حسابداری و حسابرسی، ارائه گزارش جدیدی تحت عنوان گزارش سود و زیان جامع را برای تمام واحدهای انتفاعی لازم الاجرا نمود تا پاسخگوی نیازهای موجود باشد. برای این منظور، تحقیقی انجام شده است که هدف از آن بررسی نظر کاربران در خصوص لزوم افشای همه اجزای صورت سود و زیان جامع و بررسی نقطه نظرات آنها درباره ضرورت طرح این اجزا در یک صورت جداگانه است. به همین دلیل است که دو فرضیه در این تحقیق مطرح می‌شود.
فرضیه اول: افشای اجزای سود و زیان جامع را از دید کاربران و جامعه دانشگاهی حسابداری ضروری فرض کرده است.
فرضیه دوم: ارائه این اجزا را در یک صورت جداگانه (مانند صورت سود و زیان جامع) ضروری در نظر میگیرد.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که از دید جامعه مورد بررسی، افشای تک تک اجزای سود و زیان جامع در گزارشگری برون سازمانی ضرورت دارد، اما ارائه این اجزا در یک صورت جداگانه ضروری نمی‌باشد.
تهیه صورت سود و زیان جامع
ممکن است با نگاه کردن به صورت سود و زیان بدیهی به نظر نرسد، اما رقم نهایی در پایین (یعنی سود کل و یا زیان کل) ممکن است بسیار متفاوت‌تر از مقدار واقعی پول نقدی باشد که به دست آمده یا از دست رفته است.
عوامل اصلی که بین سود و حاصل شدن وجه نقد تفاوت ایجاد می‌کنند، عبارتند از:
- اصل شناسایی درآمد: درآمد اغلب قبل از دریافت وجه نقد شناسایی می‌شود (که حساب‌های دریافتنی را در ترازنامه ایجاد می‌کند).
- اصل تطابق: هزینه‌ها با درآمدها در طول دوره یا دوره‌هایی که آن درآمدها به دست می‌آیند، تطبیق داده می‌شود.
- اصل تعهدی: درآمدها و مخارج باید در طول همان دوره‌هایی که اتفاق می‌افتند ثبت شوند، نه پس از زمانی که وجه نقد دریافت می‌شود، چون می‌تواند باعث متفاوت شدن درآمدها و هزینه‌ها با جریان نقدی شود.
تفاوت صورت سود و زیان با صورت سود و زیان جامع
صورت سود و زیان جامع با صورت سود و زیان تفاوت‌های بسیاری دارد. اصلی‌ترین تفاوت صورت‌های سود و زیان و سود و زیان جامع در این است که در صورت سود و زیان فقط هزینه‌ها و درآمدهای تحقق‌یافته شرکت بیان می‌شود. ولی در صورت سود و زیان جامع، علاوه بر بیان هزینه‌ها و درآمدهای تحقق‌یافته، هزینه‌ها و درآمدهای تحقق‌نیافته نیز بیان می‌شود.
چه مواردی در این گزارش وجود دارد؟
در صورت سود و زیان، برخلاف صورت‌های مالی دیگر، مواردی که ذکر می‌شود ارتباطی با نوع فعالیت شرکت ندارد و به طور کلی صورت سود و زیان شرکت‌های گوناگون با هم تفاوت ندارد.
- سود یا زیان
- سود یا زیان جامع سال
- سایر اقلام سود و زیان جامع پس از کسر مالیات
- سایر اقلام سود و زیان جامع
در مورد آخر، سایر اقلام سود و زیان جامع، موارد زیر مشاهده می‌شود:
مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت
مازاد تجدید ارزیابی زمانی استفاده می‌شود که دارایی‌ها، معمولاً دارایی‌های مشهود بلندمدت مانند زمین و ساختمان‌ها، به ارزش فعلی بازارشان تجدید ارزیابی می‌شوند.
مازاد تجدید ارزیابی یک حساب حقوق صاحبان سهام است که در حسابداری مالی استفاده می‌شود که افزایش ارزش منصفانه یک دارایی را نسبت به مبلغ دفتری قبلی (ارزش دفتری) آن نشان می‌دهد. معمولاً تحت مدل تجدید ارزیابی حسابداری دارایی‌های ثابت، به ویژه در سیستم‌هایی که از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) پیروی می‌کنند، استفاده می‌شود.
هنگامی که دارایی به سمت بالا تجدید ارزیابی می‌شود، افزایش ارزش (تفاوت بین ارزش منصفانه جدید دارایی و مبلغ دفتری قبلی آن) به حساب مازاد تجدید ارزیابی منظور می‌شود. در مقابل، کاهش در ارزش دارایی به دلیل تجدید ارزیابی ابتدا با مازاد تجدید ارزیابی قبلی مربوط به همان دارایی قبل از شناسایی به عنوان هزینه جبران می‌شود.
تفاوت تسعیر ارز عملیات خارجی
تسعیر: این کلمه گزارش معاملات تکی ارزی بر حسب واحد پول گزارشگری و همچنین برگردان یک مجموعه‌ی کامل صورت‌های مالی تهیه‌شده برحسب ارز به واحد پول گزارشگری را شامل می‌شود.
در گزارش مالی میزان تأثیر نرخ ارز بر درآمد ناشی از فروش محصولات صادراتی شرکت را به عنوان تفاوت تسعیر ارز عملیاتی خارجی شناسایی می‌کنند. نرخ مبادله به میزان هزینه مبادله یک ارز با ارز دیگر است. نرخ ارز در طول هفته به طور مداوم در نوسان است، زیرا ارزها به طور فعال معامله می‌شوند و این باعث پایین و بالا رفتن قیمت‌ها، همچون دیگر دارایی‌ها مانند طلا یا سهام می‌شود.
سایر اقلام سود و زیان جامع سال پس از کسر مالیات
در نهایت پس از کسر مالیات از دو مورد (مازاد تجدید ارزیابی دارایی های ثابت) و (تفاوت تسعیر ارز عملیات خارجی) مجموع این دو را به دست آورده و گزارش داده می‌شود.
کلام آخر
به عنوان چکیده مطالبی که در این مقاله به آن پرداختیم می‌توان تعریف صورت مالی جامع را این‌گونه بیان کرد که صورت سود و زیان جامع از ترکیب و خلاصه شده صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و صورت وضعیت مالی شرکت به دست آمده است.
